Çocuklarda Sosyal Beceri
Çocukların diğerleriyle ilişkiyi başlatma, ilişkiyi sürdürme, ilişkide duygularını düzenleyebilme, kendini ifade edebilme ve gruba uyum sağlama için göstermiş olduğu davranışların tümüne sosyal beceri denir. Çocukların sosyal becerilerini, uygun yerde, uygun zamanda ve uygun şekilde gösterebilmesi sağlıklı olandır. Örneğin; çocuk ev ortamında kendini iyi ifade edebilmesine karşın, okul ortamında arkadaşlarıyla iletişim kuramıyorsa bu sosyal beceriyi uygun yerde kullanamadığı anlamına gelir. Araştırmalar, sosyal becerileri iyi olan çocukların özellikle okul gibi sosyal ortamlarda daha mutlu olduğunu, akademik olarak da daha başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Çünkü, okulda başarılı sosyal ilişkiler kurabilen çocuklar, derse daha çok dikkatini verebilmektedir. Sosyal ilişkilerde mutsuz olan çocuklar ise kaygı ve depresif duygular geliştirmeye daha eğilimlidir.
Çocukların ev ortamından okul hayatına adım attığı ilk zamanlar, aslında çocuğun sosyal yaşantıya başladığı dönemlerdir. Çocuğun sosyal becerilerini geliştirerek sosyal ortama uyum sağlaması gerekir.
Sosyal becerilerden ilki, ilişkiyi başlatabilme becerisidir. Çocuk, girdiği sosyal ortamlarda yaşıtlarıyla veya diğer kişilerle tanışarak ilişki başlatabilmelidir. Ancak bazen çocuklar çekingen ve kaygılı hissederek bu beceriyi ortaya koyamazlar. Bu noktada ebeveynlerin, helikopter ebeveyn gibi yaklaşarak hemen çocuğu birileriyle tanıştırmak yerine sabırlı olması gerekir. Öncelikle çocuğun kaygısını anladığını göstererek, kaygısını yatıştırmasına yardımcı olunmalıdır. Daha sonra çocuğa diğer kişilerle tanışmak için neler yapabileceği sorulmalıdır. Çocuğun sosyal durumlarda problem çözebilme becerisi önemlidir. Ebeveyn, çocuğuna empati kurarak yaklaştıktan sonra, problemi çözme konusunda çocuğuyla konuşabilir. Daha sonra bulduğu çözümleri uygulaması konusunda cesaretlendirebilir. Ev ortamında kuklalarla ya da oyuncaklarla bunu drama yoluyla canlandırarak çocuğu bu tür ortamlara hazırlayabilir.
Sosyal ortamlarda “Merhaba.”, “Nasılsınız?”, “İyi günler.”, “Görüşürüz." gibi kelimeler kullanmak ilişkiyi sürdürmek açısında önemlidir. Ebeveynlerin bu tür sosyal kelimeler kullanarak çocuğuna iyi rol model olması gerekir. Bunun yansıra çocuklar, bu tür kelimeler kullandığı zamanlarda sözel olarak ödüllendirilebilir.
Sosyal ortamlarda yaşanabilecek çatışmalarda, çocuğun duygularını kontrol edebilmesi ve çatışmayı sağlıklı çözebilmesi önemlidir. Ebeveynlerin çocuğun duygusunu kontrol etme, empati kurma ve problem çözme konusunda çocuğunu desteklemesi önemlidir. Çocuklar yaşadıkları problemi anlatırken ebeveynler “Arkadaşın böyle söylediğinde ne hissettin?”, “Sen o şekilde davrandığında arkadaşın ne hissetmiştir?”, “Peki böyle davranmak yerine ne yapabilirdin? Ne yapsan aranızdaki problemi daha iyi çözümlerdiniz?” gibi yaklaşımlarda bulunabilirler. Okunan kitaplarda, izlenen filmlerde yaşanan sosyal olaylarda “Çocuk neyi yapsa daha farklı olurdur? Sen olsan ne yapardın?” gibi sorulara sorarak çocukların sosyal becerilerini geliştirebiliriz.
Sosyal ortamlarda gruba uyumlu hareket etmek, grubun kurallarına uymak da önemlidir. Çocukların gruba uyumunu güçlendirmek için okul dışında çocukların küçük gruplar halinde bulunabileceği sosyal ortamlar yaratılması gerekir. Çocuğun küçük gruplarda sosyal uyum için gerekli becerileri deneyimlemesi gerekir. Çocuk bu sosyal gruplarda zorlanıyorsa, uyum sağlayamıyorsa, ebeveynler ev ortamında drama canlandırmaları yaparak çocuğun yaşamış olduğu zorlukları aşmasına yardımcı olabilir. Çocuk gerçekten de uyum için gerekli becerileri bilmiyor olabilir. Çocuğa bunları öğretebilecek çalışmalar yapılabilir. Ev ortamındaki aile de, aslında birbiriyle uyumlu hareket etmesi gereken bir gruptur. Ev ortamındaki kuralları belirlemek, ailede iyi ilişkiler kurmak için yapılması gerekenleri konuşmak, evde iş bölümü yapmak, birbirine yardımcı olmak çocuğun bu becerileri öğrenmesine yardımcı olabilir.
Çocuklarda sosyal becerileri geliştirmek için püf noktalar:
- Çocuğunuza empati kurarak yaklaşın, hazır olmadığı becerileri göstermesi için onu zorlamamaya dikkat edin.
- Sosyal ilişkilerinizde çocuğunuza iyi rol model olmaya dikkat edin.
- Helikopter ebeveyn olmayın, çocuğunuzu sosyal durumlarda hemen kurtarmaya çalışmayın. Bunun yerine neler yapabileceğini birlikte sorgulayın.
- Sosyal iletişimde gerekli sosyal sözcükleri kullanmaya dikkat edin. Çocuğunuz bunları kullandığında onu ödüllendirin.
- Çocuğunuzun duygularını düzenlemesini öğrenmek için duygu sohbetleri yaparak duygularını farkına varmasına yardımcı olun.
- Çocuğunuzun empati becerilerini geliştirmek için “Sence ne hissetmiştir? Sen olsan ne hissederdin?” gibi soruları sık sık sormaya dikkat edin.
- Çocuğunuza becerileri kullanabileceği küçük sosyal ortamlar yaratmaya dikkat edin.
- Okul dışında kendini ifade edebileceği sosyal kurslara da yer açın.
- Ev ortamında iş bölümüne, yardımlaşmaya, dayanışmaya, ev kurallarına dikkat ederek grup becerilerini geliştirmesine katkı sağlayın.
- Çocuğun kendini ifade etmesi için onun fikirlerini, düşüncelerini ve isteklerini mutlaka sorun. İfade ettiği şeylere saygıyla yaklaşın. Kendini ifade ettiği için teşekkür edin.
Rebee’yi ücretsiz indirerek ve bu konunun bildirim paketini listenize ekleyerek, bu konu hakkındaki uzman psikologların hazırladığı günlük hatırlatmalar, bilgiler içeren bildirimleri alarak farkındalığınızı arttırabilirsiniz. Uygulamadaki sosyal becerei konulu aktiviteleri çocuğunuzla evde yaparak hem keyifli zaman geçirmiş olursunuz hem de bu konuyu sağlıklı bir şekilde ele almış olursunuz.
Günlük hayatınızı etkileyecek derecede olumsuz bir durum yaşıyorsanız uzman desteğine başvurabilirsiniz.
