Çocuklarda Vurma ve Isırma
Agresyon her insanın içinde var olan bir güdüdür. Dolayısıyla insan gelişiminde olmazsa olmaz bir parçadır. Çocuklarda vurma, ısırma ve bağırma gibi agresyon içeren davranışları bir davranış bozukluğu olarak tanımlamadan önce bu davranışların gelişimsel olarak yaşına uygun olup olmadığına bakılmalıdır. Özellikle 0-6 yaş aralığında duygu farkındalığı ve ifade gücü gelişmekte olan küçük çocuklar için bu tür davranışlar karşılanmamış veya dile gelmemiş bir ihtiyacın göstergesidir. Burada çocuğun anlaşılmasında, onu saygı ve sevgiyle dinleyen anne ve baba, çocuğun saldırgan davranışlarını yönlendirici bir rol üstlenebilir.
Çocuklar kendilerini istedikleri gibi ifade edemediklerinde ve karşılarındaki kişi onları iyi anlayamadığında huzursuzlanabilirler. Özellikle okul öncesi dönemde, yani 0-6 yaş aralığındaki çocukların kelime hazinesi bir yetişkin kadar gelişmiş değildir. Dolayısıyla, yaşadıkları durumları bir yetişkin kadar kolay ifade edemezler. İfade etme ve anlamlandırmada zorluk yaşadıklarında içlerinden gelen agresyon bedende ifade bulur. Bir yere vurmak, bağırmak veya ısırmak bedenin agresyonu ifade ediş biçimi olur.
Vurma ve ısırma davranışı özellikle 2 yaş civarında çok daha sık karşılaşılan, gelişimsel olarak normal bir durumdur. Pek çok kez bu davranışlar anne ve babaları endişelendirir. Çocuklarının ileride zorba ya da saldırgan davranışlar gösteren biri olacağını düşündürtür. Bu durumun geçici olduğunu ve doğru bir yönlendirmeyle alışkanlığa dönüşmeyeceğini söylenebilir. 2 yaş civarında çocuklar pek çok farklı sebepten ısırabilir.
- Keşfediyor.
Bu dönemde çocukların keşif davranışları devam eder. “Bu oyuncağı ısırdığımda ne olur?” “Annem ona vurursam nasıl bir tepki verir?” gibi soruların cevabını keşfetmek için bu davranışları tekrar tekrar yapabilir. Örneğin, “Annemin kolunu ısırdığımda / vurduğumda bana tepki veriyor.” Gibi bir neden-sonuç ilişkisi henüz 18-24. Ayındaki bir çocuk için oldukça ilgi çekici bir buluştur. Dişlerin kaşınması, ağız yoluyla keşfin devam etmesi ve oral uyaran arayışı da ısırma davranışın nedenlerinden olabilir.
- İletişim Kurmak İstiyor
Küçük çocuklar sıkılır, acıkır, yorulur, kızar ve üzülürler. Yetişkinlerle aralarındaki fark, bu yoğun duyguları ifade etmek için sözlü becerilerden yoksun olmalarıdır. Bu ifade edememe hali de onlar için daha zorlayıcı olur. Kelime hazinesi henüz tam olarak gelişmediğinden, duygularını göstermek veya karşılık vermek için çoğunlukla vücudunu kullanırlar.
- Kendi Alanına Sahip Çıkıyor
Küçük çocuklar başka çocukların yanında, parkta veya oyun gruplarında daha çok vurma veya ısırma davranışı gösterebilirler. Bu davranışıyla başkalarına sınır koyuyor ve kendi alanına sahip çıkmak istiyor olabilir. Örneğin, başka bir çocuk çocuğunuzun önündeki oyuncağa yöneldiğinde “Hayır, şimdi ben oynuyorum.” Demek yerine vurarak veya iterek sınır koyabilir.
- Duygularını İfade Ediyor
Bu dönemde çocuklar yoğun duygularını ifade edecek kelime bulamadıklarında da ısırarak ya da vurarak tepki verirler. Bu davranışlarıyla “Bana ilgi göster.” “Bana bak!.” “Çok kızgınım.” “İstemiyorum.” “ Hayır.” Demek istemiş olabilirler.
Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?
Nedenini belirleyin: Küçük çocukların üzgün, kızgın ya da heyecanlı olmasının nedenini belirlemek zorlayıcı olabilir. En sevdiği oyuncağını bulamadı ve sinirlendiği için mi vuruyor? Yoksa bir şeyler atıştırmak mı istiyor? Burada beden hareketlerini anlamlandırmaya çalışabilirsiniz. İstediği bu olmadığı için bardağı elinden attığında “Su değil, süt istiyorsun!” diyebilirsiniz.
Önleyici Çalışmalar: İyi bir gözlemci olarak çocuğunuzun ne zaman daha sık bu davranışları gerçekleştirdiğini not alabilirsiniz. Yorgun, acıktığında, kalabalık bir ortamdayken, kardeşinin yanında ya da geçişlerde yapıyor olabilir mi? Davranışın ne zaman sıklaştığını anladığınızda o davranışa önelyici olarak yaklaşabilirsiniz. Örneğin, oğlunuz eğer geçmişte bir arkadaşının en sevdiği oyuncağını istediği için ona vurmuşsa, arkadaşının annesinden bir sonraki ziyaret sırasında o oyuncağı kaldırmasını isteyebilirsiniz.
Duyguları ve Durumları Yansıtın: Çocuklar kendi yaşadıkları duygu, düşünce ve davranışları ne kadar tanır ve bilirse, o derecede kendini ifade edebilir. Küçük çocuklar kendileri hakkında bilgi sahibi olmak için dünyada en güvendikleri kişilerin yani anne ve babalarının onlar hakkındaki sözlerine kulak verirler. Dolayısıyla, burada sizin sözel olarak duygu ve durumları ifade etmeniz onun da ifade etme becerilerini geliştirir. Örneğin, "Arkadaşın oyuncağını aldı. Çok kızdın.” Dediğinizde hissettiği duygunun öfke olduğunu yavaş yavaş öğrenecektir.
Alternatif Sunun: Bir davranışı ortadan kaldırmak, o davranışın çıkış noktası olan ihtiyacı ortadan kaldırmayacaktır. Vurma ve ısırma kabul edilebilir bir davranış değildir, ancak her duygu ve ihtiyaç kabul edilir. Bu nedenle vuran çocuğunuza “Vurmak yok.” “Bana vurmana izin veremem. Kolum yerine yastığa vurabilirsin.” Diyerek bedenindeki enerjiyi yönlendirmesi için bir alternatif sunabilirsiniz. Bu alternatif çocuğunuzu saldırgan davranşa daha çok yönlendirmez, aksine içinde var olan enerji ve duygunun sağlıklı bir şekilde dışarı çıkmasını sağlar.
Ne Yapabileceğini Gösterin: Çocuklara ne yapmamaları gerektiğini söylemek yerine ne yapabileceklerini gösterin. Vurma davranışı olan bir çocuğa “Vurma” dediğinizde çocuğunuz “Vur” kelimesini duyar. Bu bir arkadaşınızın size “Şimdi pembe fili düşünme.” Demesi ile aynıdır. Çocuğunuz vurmaya başladığında, elini nazikçe yakalayıp ona ne yapması gerektiğini söyleyebilirsiniz. “Yavaş dokun.” “ İnsanlar sarılmak içindir.”
Medya İçeriğini Gözden Geçirin: Bazı çizgi filmler, programlar ve oyunlar çocukların agresif tutumlarını tetikleyebiliyorlar. Araştırmalar, özellikle şiddet içerikli görüntülere maruz kalan çocukların daha sık vurma davranışında bulunduğunu ortaya koyuyor. Ekran saatlerini ve içeriğini siz belirleyebilir ve kontrolü elde tutabilirsiniz.
Çocuklar başkalarına zarar vermenin uygun olmadığını gelişimsel olarak hazır olduklarında öğrenebilirler. Çocukların vurma, ısırma gibi davranışlara neden olan duyguları yanlış veya kötü değildir. Dolayısıyla, vurdukları için kötü insanlar da değillerdir. Kendilerine ve başkalarına saygılı davranışlarda bulunmak ve sosyal olarak kendi benliklerini kurmak için zamana ve desteğe ihtiyaç duyarlar. 3-6 yaş aralığı ifadenin ve empatini geliştiği bir aralıktır, bu yaştan sonra çovukta vurma davranışı devam ediyorsa bir uzmandan destek alabilirsiniz.
Rebee’yi ücretsiz indirerek ve bu konunun bildirim paketini listenize ekleyerek, bu konu hakkındaki uzman psikologların hazırladığı günlük hatırlatmalar, bilgiler içeren bildirimleri alarak farkındalığınızı arttırabilirsiniz.
Günlük hayatınızı etkileyecek derecede olumsuz bir durum yaşıyorsanız uzman desteğine başvurabilirsiniz.
